علائم و درمان صافی کف پا از کودکی تا بزرگسالی

صافی کف پا علل و علائم متعددی دارد. بدون داشتن قوس لازم در استخوان‌های کف پا، نحوه راه رفتن فرد تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

همه انسان‌ها در حالت عادی دارای 33 مفصل در هر یک از پاهای خود هستند و این مفاصل تعداد 26 استخوان کوچک را در کنار یک دیگر قرار داده‌اند. نحوه قرار گیری این 26 استخوان و عضلات و تاندون‌های پیرامون آن‌ها به‌گونه‌ای است که در پنجه هر فرد عادی و سالم، یک عدد قوس رو به پایین وجود دارد که به توزیع وزن بدن در پاها و حفظ حالت فنری و ارتجاعی گام‌ها کمک می‌کند.

در واقع، شکل و ساختار این قوس‌های کوچک، نحوه قدم زدن و شکل کلی گام‌های افراد مختلف را تعیین می‌کند. به‌طوری که نحوه گام برداشتن در افراد فاقد قوس که در عموم به اسم افراد دارای صافی کف پا شناخته می‌شوند، با افراد دارای قوس زیاد در پنجه، بسیار متفاوت است.

قوس‌های پا باید محکم و در عین حال انعطاف پذیر باشند. در نتیجه، می‌توانند نسبت به سطوح مختلف سازگاری داشته باشند. در افراد مبتلا به صافی کف پا، در هنگام ایستادن یا قدم زدن، پاهای آن‌ها به سمت داخل متمایل می‌شود.

در حالی که ممکن است برخی افراد دارای کف پای صاف هیچ نشانه‌ای نداشته باشند، در برخی افراد می‌تواند دارای نشانه‌های گسترده‌ای بوده و محدودیت‌هایی را ایجاد کند.

نشانه‌ها

معمول‌ترین نشانه‌ای که افراد مبتلا به صافی کف پا گزارش داده‌اند، وجود درد در پاها به‌خصوص پس از پیاده روی‌های طولانی مدت است. این درد معمولاً تحت تأثیر تنش‌های عضلانی و تاندون‌ها و رباط‌ها به وجودمی‌آید. فشارهای غیرعادی روی استخوان پا در نواحی ران و زانو، معمولاً به افزایش این دردها منجر می‌شود و انحنای پاها رو به داخل را افزایش می‌دهد.

این دردها ممکن است در سایر نقاط بدن نیز مشاهده شوند که در زیر به آن‌ها می‌پردازیم:

* در قسمت داخلی مچ پا که معمولاً با تورم همراه است
* قوس رویی پا در قسمت پنجه
* زانو
* لگن
* ساق پا
* عضلات پشت ساق
* کمر

همان‌طور که گفته شد، صافی کف پا می‌تواند باعث توزیع ناهماهنگ وزن بدن شود. در نتیجه این اتفاق، به‌مرور زمان کفش‌ها به‌طور غیرعادی دچار انحراف به یک طرف شده و این انحراف و بد شکلی به‌طور غیرمستقیم آسیب‌های بیشتری را به وجود می‌آورد.
 

صافی کف پا چگونه اتفاق می‌افتد؟ 

* صافی کف پا یک مرحله گذار طبیعی در طی رشد کودکی است.
* زیر پای کودکان در مقایسه با بزرگسالان کلفت‌تر است.
* شایع‌ترین علت صافی کف پا در کودکان و بزرگسالان، شل شدن رباط‌های کپسولی است که مرتبط با ضعف عضلانی است
* اگر پا تحرک ضعیفی داشته باشد، ممکن است علت آن ممکن است اتصالات غیرمعمول بین استخوان‌های تارس باشد
* در موارد نادر، استخوان‌های مجزا از هم به طور نادرست در کنار یکدیگر قرار گرفته اند
* گاهی اوقات، بعد از ۴۰ سالگی، شیوع کف پای صاف به طور فزاینده‌ای زیاد می‌شود یا کف پای صافی که در حال حاضر وجود دارد، به طور قابل توجهی بدتر می‌شود.

عوامل صافی کف پا

* صافی کف پا می‌تواند زمینه‌ی ژنتیکی داشته باشد و از والدین به فرزندان منتقل شود.
* آسیب دیدگی مچ پا و پنجه
* رماتیسم مفصلی و آرتریت روماتوئید
* آسیب دیدگی، اختلال عملکرد و پارگی تاندون‌ها پا
* بیماری‌های عضلانی و یا عصبی همچون دیستروفی عضلانی دوشن

یکی دیگر از عواملی که می‌تواند صافی پا را تشدید کند، پیوستگی قوزک پا است. این وضعیت باعث می‌شود که استخوان‌های پا به‌طور غیرمعمول در کنار هم قرار گرفته و به پاهای سفت و صاف منجر شوند.

صافی پا در دوره‌های بارداری و همچنین در افراد مبتلا به دیابت پیشرفت بیشتری دارد. می‌توان گفت که این عارضه با گذر زمان نیز شدیدتر می‌شود. پیاده روی‌های بلند مدت می‌تواند به تضعیف تاندون پشتی تیبال منجر شود و از آنجا که این تاندون نقش اصلی را در تأمین شکل قوس پا دارد، در نهایت موجب صافی کف پا با افزایش سن می‌شود.

پارگی تاندون‌های پنجه و همچنین عارضه التهاب و تورم تاندون‌ها که بانام علمی‌تر تاندونیت شناخته می‌شود نیز از عوامل صافی کف پا محسوب می‌شود.

این عارضه همچنین می‌تواند یکی از نتایج رشد نامناسب فرد در دوره کودکی به‌حساب آید.
 

عوامل افزایش دهنده صافی کف پا

* دیابت
* چاقی
* ورزش زیاد
* ضربه یا جراحت در پا و قوزک پا
* آرتریت روماتوئید
* فشار خون بالا
* افزایش سن
* ایستادن طولانی مدت در مشاغلی نظیر دندانپزشکی و آرایشگری
* پوشیدن کفشهای نامناسب درطولانی مدت مانند کفشهای تنگ,پاشنه بلند و پنجه باریک.
* نشستن غلط به شکلW
* سالخوردگی
 

صافی کف پای کودکان

در نگاه اول به کودکان و نوزادان، ممکن است پنجه و کف پاهای آن‌ها صاف به نظر برسد. دلیل این امر این است که در سنین پایین، قوس پنجه پا در حال شکل گیری است. قوس پا باید در طول رشد کودک ایجاد شود. وجود چربی اضافه در پای نوزادان می‌تواند موجب ناپدید شدن این قوس شود. به این ترتیب مشاهده پاهای صاف در نوزادان نمی‌تواند نشان دهنده صافی پاهای او در بزرگ‌سالی باشد.
 

عوارض کف پای صاف

عوارض قوس افتاده کف پا فقط به جا گذاشتن رد پای کامل در ماسه‌های ساحلی نیست. این مشکل همچنین می‌تواند در اثر فشار ناخواسته یا جدید به مچ پا، درشت نی یا کشکک شما آسیب‌های دیگری را به کف و ساق پای شما وارد کند.

در اینجا چند مورد از آسیب‌ها یا فشارهای رایج ناشی از صافی کف پا آورده شده است.
 

فشار عضلانی مزمن

صافی کف پا به اندازه پاهایی که دارای قوس طبیعی هستند در حفظ ثبات بدن مهارت ندارند. در نتیجه، افراد مبتلا به صافی کف پا در معرض فشارهای مزمن عضلانی قرار دارند. زیرا عضلات بدن مجبور به جبران کمبود پایداری پا می‌شوند. اگرچه بدن شما ممکن است در طی فعالیت‌های روزمره قادر به سازگاری با عدم پشتیبانی پای شما باشد، اما وقتی سطح فعالیت خود را حتی به میزان کمی افزایش دهید، می‌تواند باعث درد و فشار شدید عضلانی شود.
 

درد پا و کمر

پاهای نرمال طوری طراحی شده‌اند که هنگام ایستادن یا راه رفتن، کل قسمت پایین بدن را در وضعیت مناسب نگه دارند. کف پای صاف نمی‌تواند این پایه را برای وضعیت سالم بدن فراهم کند. با افتادن قوس پا به سمت زمین، پایین پاها به سمت داخل می‌چرخند. این چرخش به داخل می‌تواند کل پا، از جمله باسن را تحت تأثیر قرار دهد و منجر به درد طولانی مدت پا و کمر شود.

مشکلات اسکلتی عضلانی 

صافی کف پا یکی از دلایل عمده درد و مشکلات کلی اسکلتی عضلانی است. تعادل بدن شما از پاها شروع می‌شود. زمانی که پاها از پشتیبانی مناسب برخوردار نباشند، ممکن است خطر مشکلات مفصلی ناشی از وضعیت نامناسب بدن و راه رفتن غیرطبیعی افزایش یابد. افرادی که صافی کف پا دارند، ممکن است در ناحیه کف پا، مچ پا، زانو یا پهلو دچار آسیب شوند.
 

زانو درد (سندرم درد پاتلوفمورال) 

وقتی صافی کف پای شما زیاد باشد، باعث تغییر چرخشی در نحوه حرکت مچ پا می‌شود. این تغییرات به سمت زانوی شما راه می‌یابد که می‌تواند منجر به سندرم درد پاتلوفمورال یا درد زانو شود.

درد را تشخیص خواهید داد زیرا ناحیه پشت کشکک زانو (جایی که کشکک زانو با استخوان ران شما برخورد می‌کند) دچار درد می‌شود. در بیشتر موارد، درد تدریجی است. این درد به صورت یک احساس آزار دهنده آغاز می‌شود اما تا جایی شدید می‌شود که نشستن، ایستادن، راه رفتن و دویدن دردناک خواهد شد.

هم برای خلاص شدن از درد و هم برای رفع قوس‌های افتاده نیاز دارید (با فرض اینکه این‌ها علت اصلی زانو درد شما باشند) به فیزیوتراپی نیاز دارید.

فاسئیت پلانتار 

فاسئیت پلانتار یک آسیب‌دیدگی شایع است که باعث درد فلج کننده در پاشنه پا و گاهی اوقات در قوس شما می‌شود. این مشکل به خصوص در میان دوندگان و کوهنوردان و همچنین افرادی که هشت ساعت در روز می‌ایستند شایع است.

وقتی دچار فاسئیت پلانتار می‌شوید، کجای پا درد می‌گیرد؟ علت این مشکل التهاب فاشیا پلانتار است. فاشیا پلانتار شما پاشنه را به انگشتان پا متصل کرده و از پایین پای شما می‌گذرد.

کشیدگی ناشی از صافی کف پا در بقیه قسمت‌های پای شما می‌تواند باعث فاسئیت پلانتار شود.

پزشکان اغلب با فیزیوتراپی، آتل شبانه، یا ارتزهای سفارشی (حمایت از قوس کف پا)، فاسئیت پلانتار را درمان می‌کنند. این مداخلات فشار روی پای شما را به درستی توزیع می‌کند تا علت التهاب را تسکین دهد.
 

تاندینیت آشیل 

هنگامی که دچار صافی کف پا هستید، دامنه حرکت شما در وسط پا افزایش می‌یابد و این غیرطبیعی است. برای سازگار شدن پا با این شرایط، تاندون آشیل شما باید بیشتر کار کند که می‌تواند منجر به کشیدگی و التهاب آشیل شود.

علائم تاندونیت شامل سفت شدن عضلات ساق پا، مشکل در دستیابی به یک دامنه کامل حرکتی هنگام خم شدن پا یا تورم در پاشنه پا است.

برای رفع تاندونیت آشیل ناشی از کف پای صاف، پزشکان باید هم پرونیشین بیش از حد را درمان کنند و هم از روش استراحت، یخ، فشرده سازی و ارتفاع استفاده کنند. همچنین ممکن است لازم باشد فعالیت بدنی خود را کاهش داده و از روش‌های کششی برای پایین پاها استفاده کنید.

شین اسپلینت (سندرم استرس تیبیال داخلی) 

پرونیشن بیش از حد ناشی از صافی کف پا، استرس مضاعف یا تغییریافته‌ای را در قسمت پایینی پا ایجاد می‌کند. این امر در قسمت داخلی استخوان درشت نی (ران) شما تأثیر می‌گذارد که می‌تواند منجر به شین اسپلینت شود. شین اسپلینت باعث درد مبهمی در قسمت جلوی ساق پا، در اطراف استخوان (یا عضلات) می‌شوند.

همه افرادی که با صافی کف پا دست و پنجه نرم می‌کنند دچار شین اسپلینت نمی‌شوند. این مشکل غالباً در رابطه با پرونیشن بیش از حد و همراه با تمرین بیش از حد ایجاد می‌شود.

با این حال، باید سطح فعالیت خود را با توجه به دردی که تجربه می‌کنید، تنظیم کنید. اگر شین اسپلینت شما در حین انجام فعالیت بدنی بدتر شود، یا تمام مدت درد دارید، پس باید تمام فعالیت‌های خود را متوقف کنید.

درمان شین اسپلینت ناشی از صافی کف پا به درمان تاندون‌های افتاده و همچنین یخ و ارتفاع (و به طور بالقوه ضد التهاب‌ها) نیاز دارد.
 

تاندینوپاتی خلفی تیبیالیس

یک تاندون وجود دارد که قسمت داخلی ساق پا را به پشت استخوان مچ پا متصل می‌کند و به میانه پای شما می‌پیوندد. تاندینوپاتی خلفی تیبیالیس را می‌توانید به لطف استرس کف پای صاف تجربه کنید.

* تاندونیت (التهاب)
* تاندینوز (تاندون دژنراتیو)
* تنوسینوویت (غلاف تاندون ملتهب)
* پارگی تاندون

دلایل دیگر شامل تمرین بیش از حد، تغییر سطح تمرین، پوشیدن کفش پاشنه بلند (راه رفتن روی انگشتان پا)، و تپه نوردی است.

اگر دچار تاندینوپاتی تیبیالیس خلفی شده باشید، هنگام راه رفتن، دویدن یا پریدن درد خواهید داشت. شناخته شده‌ترین ویژگی تاندینوپاتی، لنگی همراه آن است.

برای مقابله با التهاب، باید فعالیت خود را کاهش داده و از روش RICE (استراحت، یخ، فشرده سازی، ارتفاع) استفاده کنید. هنگامی که صافی کف پا دلیل این امرایجاد می‌شود، باید آن را برطرف کنید تا فشار وارد شده بر روی استخوان تیبیالیس خلفی شما کاهش یابد.
 

تشخیص

معمولاً گفته می‌شود افرادی که تا به حال تجربه درد و دیگر علائم را نداشته‌اند، نیازمند مراجعه به پزشک نیستند. با این حال توصیه می‌شود در صورت مشاهده علائم زیر، افراد به پزشک متخصص مراجعه کنند:

* توسعه ناگهانی صافی کف پا
* درد ممتد در پنجه و زانو

احساس سنگینی، سفتی و درد در پاها

متخصصان می‌توانند با مشاهده نحوه گام برداری افراد، صافی پاهای بیمار را تشخیص دهند. معمولاً پزشکان از بیماران می‌خواهند روی انگشتان پای خود در حالت ایستاده قرار بگیرند تا معاینه دقیق‌تر قوس پنجه انجام شود. مطالعه سوابق خانوادگی در بیماران یکی دیگر از اقدامات معمول برای تشخیص این عارضه است. عکس برداری‌های اشعه x و MRI نیز از ابزارهای تشخیص قطعی محسوب می‌شوند.
 

درمان

معمولاً متخصصین توان‌بخشی و ارتوپدی روش‌ها و تمرینات خاصی را برای کمک به مبتلایان این عارضه پیشنهاد می‌دهند. آکادمی پزشکان جراحان ارتوپدی آمریکا (AAOS) تمرینات زیر را برای بهبود قدرت و انعطاف پذیری پنجه و مچ پا توصیه می‌کند:
 

کشش پنجه پا با طناب

روبروی یک دیوار ایستاده و یک دست خود را در راستای سر خود روی دیوار قرار دهید.

پایی که نیاز به کشش دارد را یک گام عقب‌تر از پای دیگر قرار داده و پاشنه را به‌طور محکم به زمین بچسبانید.

زانوی جلویی خود را تا حدی که احساس کشش در پای عقبی می‌کنید، خم کنید.

این حالت را به مدت 30 ثانیه حفظ کنید و پس از آن به مدت ۳۰ ثانیه استراحت کنید.

این وضعیت را برای پای مقابل به کار ببرید و در نوبت‌های دیگر در طول روز تکرار کنید.
 

گرداندن توپ

این تمرین به یک صندلی و یک توپ در اندازه توپ گلف نیاز دارد.

روی صندلی قرار بگیرید. پای خود را بر زمین قرار داده و یک توپ را در زیر قوس پای خود به مدت دو دقیقه بچرخانید.

برخی افراد ممکن است اعضای بدن خود را به‌گونه‌ای تراز کنند که به‌موجب آن نشانه‌های صافی پنجه پا از بین برود. در صورتی که صافی پاهای شما ایجاد درد و محدودیت می‌کند، کفش‌های طبی می‌تواند تا حد زیادی به بهبود و کاهش درد کمک کند.

کفی‌های تخصصی تعبیه شده در این کفش‌ها می‌تواند توازن وزنی را به‌طور صحیح بر قرار کرده و علائم مربوطه را تا حد زیادی کاهش دهد. لازم به ذکر است این کفش‌ها به‌طور موقتی عمل کرده و نمی‌توانند در طولانی مدت تأثیر گذاری داشته باشند.

هم‌چنین بهبود وضع وزنی فرد و همچنین پوشیدن نوعی از جوراب‌های طبی نیز می‌تواند تا حد زیادی به بهبود عملکرد و بدشکلی‌های موجود کمک کند.
 

برای درمان کف پای صاف

اگر صافی کف پا درمان نشود ،مفاصل مچ پا به طرف داخل پا متمایل می شوند و زانوها به مرور زمان ضربدری می شوند. درمان کف پای صاف در صورتی که دارای کف پای صاف هستید اما مشکل ودردی در راه رفتن ندارید، به درمان نیاز ندارید اما اگر دچار درد هستند باید نکاتی را رعایت کنید و درمان شوید. کفش های مخصوص که موجب حفظ قوس پا را می شود، بپوشید. در صورتی که کف پایتان دچار درد است و سفت شده بستگی به علت ایجاد این عارضه درمان باید صورت گیرد.

یکی از مراحل درمان کف پای صاف استراحت و عدم انجام فعالیت های بدنی است اما اگر این مورد تاثیر گذار نبود جراحی می تواند آخرین راه حلی باشد که موجب کاهش درد پا می شود. برای درمان پیوستگی قوزک پا،استراحت و انجام ندادن فعالیت های بدنی لازم است.

یکی از موارد مفید برای درمان و کاهش درد صافی کف پا ورزش های کششی است که موجب کشش تاندون ها می شود. استفاده از داروهای ضد درد، اورتوتیک ها (وسایل و تجهیزات حفاظت کننده استخوان) می تواند برای کاهش درد و درمان صافی کف پا در بزرگسالان مفید باشد.

استراحت کردن و یخ درمانی می تواند مفید باشد، به خصوص پس از ورزش.

استراحت می تواند کمک خوبی بشمار آید ، به خصوص اگر مشکل ایجاد شده به دلیل تداوم استفاده از پاها بیش از حد بدتر شده است به عنوان مثال، دویدن برروی یک سطح سخت و یا دویدن برای مدت طولانی برروی تردمیل.

فیزیوتراپی، نیز برای رفع ناهنجاری های پیاده روی که به دلیل شکل پاها ایجاد میشود، می تواند مفید باشد.

کفش های پاشنه کوتاه و پهن بپوشید.

هر زمان که میتوانید با پای برهنه راه بروید.

به ندرت، ناهنجاری های استخوانی در پا ممکن است قابل درمان بوسیله ی جراحی باشند.

توصیه های خانگی هنگامی که دچار درد پا شدید استراحت کنید و حدالمقدور از فعالیت های بدنی بپرهیزید.

اگر دچار چاقی و اضافه وزن هستید سعی کنید وزن خود را کاهش دهید و به وزن نرمال نزدیک کنید زیرا تاثیر زیادی در درمان صافی کف پا خواهد داشت. اگر به عارضه صافی کف پا همراه با درد دچار بودید مصرف داروهای ضد درد می تواند کمک کننده باشد.


منبع: سایت دکتردکتر
سایت توانبخشی امید
سایت نمناک